بررسی رفتارهای اشتباه در هنگام نصب فیبرنوری
فیبر نوری به عنوان یکی از فناوری‌های حیاتی در انتقال داده‌های پرسرعت شناخته می‌شود. دقت در نصب و نگهداری آن نه‌تنها بر کیفیت ارتباطات تأثیرگذار است، بلکه موجب افزایش طول عمر تجهیزات و کاهش خرابی شبکه خواهد شد. با این حال، برخی رفتارها و عادات اشتباه در فرآیند نصب، جوش‌کاری و نگهداری فیبر نوری می‌تواند به ساختار ظریف آن آسیب وارد کرده و منجر به افت عملکرد شبکه شود. به بررسی هفت رفتار رایج ولی نادرست در مهندسی فیبر نوری می‌پردازیم که در صورت عدم اصلاح، ممکن است خسارات جدی به زیرساخت شبکه وارد کنند.
۱. تمیز نکردن فیبر نوری پیش از جوش‌کاری
یکی از مهم‌ترین مراحل در فرآیند جوش‌کاری فیبر نوری، تمیزکاری مناسب قبل از شروع عملیات است. این مرحله که معمولاً پس از لخت کردن پوشش بیرونی فیبر انجام می‌شود، نقش کلیدی در حذف ذرات گرد و غبار و آلودگی‌های سطحی دارد. در صورتی که تمیزکاری پس از برش انجام شود، احتمال ورود ذرات آلوده به محل برش افزایش می‌یابد و این موضوع می‌تواند به خرابی الکترودهای دستگاه جوش‌فیبر و کوتاه شدن عمر مفید آن منجر شود. همچنین، وجود آلودگی روی سطح برش باعث ایجاد حباب، کاهش استحکام مکانیکی محل جوش و افزایش تلفات نوری خواهد شد.
برای تمیزکاری صحیح، باید از محلول‌های پاک‌کننده سریع‌الفرار و غیرقابل اشتعال استفاده کرد. معمولاً الکل برای این منظور به کار می‌رود، ولی باید توجه داشت که الکل به راحتی با رطوبت هوا ترکیب می‌شود و در صورت نگهداری نامناسب، خود می‌تواند به منبع آلودگی تبدیل شود. به همین دلیل استفاده از محلول‌هایی که به‌صورت دربسته و مهر و موم شده ارائه می‌شوند، توصیه می‌شود تا از آلودگی متقاطع جلوگیری گردد. همچنین، صدای کلیک هنگام پاک‌کردن فیبر نشان‌دهنده‌ی تماس صحیح و تمیز شدن سطح نوری است.
۲. استفاده نادرست از ابزارهای برش فیبر
کیفیت برش سطح انتهایی فیبر نوری تأثیر مستقیمی بر عملکرد نوری پس از جوش یا اتصال دارد. در گذشته برش فیبر نوری به‌صورت دستی و با ابزارهای برش دستی انجام می‌شد که نیازمند مهارت بالا از سوی تکنسین بود. امروزه با پیشرفت تکنولوژی، ابزارهای برش خودکار جایگزین روش‌های دستی شده‌اند. این ابزارها نه‌تنها فرآیند برش را دقیق‌تر و سریع‌تر انجام می‌دهند، بلکه ایمنی کاربر را نیز افزایش می‌دهند و احتمال آسیب به فیبر را کاهش می‌دهند.
با این وجود، تمیز نگه‌داشتن تیغه‌های ابزار برش نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. هرگونه آلودگی یا باقی‌مانده ذرات روی تیغه می‌تواند به شکستن یا آسیب‌دیدگی فیبر در حین برش منجر شود. برای نظافت تیغه‌ها، بهتر است از حلال‌های خشک و پارچه‌های بدون پرز استفاده شود تا اطمینان حاصل شود که سطح برش کاملاً تمیز است.
۳. کالیبره نبودن دستگاه جوش فیبر نوری
کالیبراسیون دستگاه جوش‌فیبر یکی از مواردی است که اغلب نادیده گرفته می‌شود، اما نقش حیاتی در کیفیت نهایی اتصال ایفا می‌کند. اگر دستگاه به‌درستی کالیبره نشده باشد، قدرت قوس الکتریکی به‌درستی تنظیم نمی‌شود و این امر باعث ایجاد اتصالات ضعیف، حباب‌دار و دارای تلفات بالا می‌گردد. تجمع رسوبات روی الکترودها، به‌خصوص کلسیم، می‌تواند دلیلی برای عملکرد نادرست دستگاه باشد.
برای کالیبره کردن دستگاه، ابتدا فیبر نوری را در محل مناسب قرار دهید، اما فرآیند جوش‌کاری واقعی را آغاز نکنید. سپس از طریق منوی تعمیرات دستگاه، گزینه کالیبراسیون قوس یا اندازه‌گیری قوس را انتخاب کنید. دستگاه به‌صورت مرحله‌به‌مرحله، فرآیند تنظیم قوس را انجام خواهد داد و در پایان، پارامترهای لازم برای بهینه‌سازی تنظیمات دستگاه نمایش داده می‌شود.
۴. ایجاد خم‌های ریز (مایکروبند) در فیبر نوری
خم‌های کوچک و تقریباً نامرئی در مسیر فیبر نوری می‌توانند باعث افت کیفیت سیگنال شوند. این خم‌ها معمولاً به دلیل فشار بیش‌ازحد، بسته شدن بیش از اندازه کابل یا محل نامناسب نصب تجهیزات ایجاد می‌شوند. از آنجا که این نوع خم‌ها با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند، معمولاً فقط از طریق ابزارهای تست مانند OTDR قابل شناسایی هستند.
برای پیشگیری از این مشکل، می‌توان از روکش‌های شفاف مخصوص جوش استفاده کرد. این روکش‌ها به‌صورت لوله‌های شفاف طراحی شده‌اند که پس از قرارگیری بر روی محل جوش، با اعمال حرارت نرم شده و به شکل محکم و آب‌بندی‌شده در می‌آیند. این لایه محافظ، فیبر نوری را در برابر فشارهای محیطی محافظت کرده و مانع از آسیب‌دیدگی آن در آینده می‌شود.
۵. خم شدن بیش‌ازحد فیبر نوری
یکی دیگر از دلایل شایع آسیب به فیبر نوری، خم شدن بیش‌ازحد آن است. هر فیبر نوری دارای یک شعاع خمش مجاز است که در صورت تجاوز از آن، ساختار داخلی فیبر دچار شکست یا ترک می‌شود و این مسأله باعث تضعیف شدید سیگنال عبوری خواهد شد. این مشکل اغلب در زمان بسته‌بندی ناصحیح کابل، استفاده از حلقه‌های کششی بیش‌ازحد، یا نصب کابل بر روی پایه‌هایی با قطر کم مشاهده می‌شود.
در برخی موارد، نصب‌کنندگان برای تثبیت کابل از گیره‌های فلزی یا گیره‌هایی به‌اصطلاح “گوش‌موشی” استفاده می‌کنند که این امر باعث ایجاد فشار متمرکز در نقاط خاصی از کابل شده و احتمال شکست داخلی هسته فیبر را افزایش می‌دهد. بهترین راه‌حل، رعایت دقیق شعاع خمش مجاز و استفاده از نگهدارنده‌های استاندارد و مناسب در زمان نصب است.
۶. استفاده مجدد از دستمال پاک‌کننده
بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که استفاده چندباره از یک دستمال پاک‌کننده باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود، اما این کار دقیقاً برعکس، هزینه‌های پنهان و خسارات بالایی در پی دارد. دستمالی که یک‌بار مورد استفاده قرار گرفته، ممکن است آلوده به گرد و غبار، چربی یا حتی ذرات ساینده باشد که در استفاده مجدد، آلودگی‌ها را به سطوح دیگر مانند کانکتورها منتقل می‌کند.
دستمال‌های مناسب برای پاک‌کردن فیبر نوری باید بدون پرز، مقاوم در برابر پارگی و کاملاً تمیز باشند. به جای خرید دستمال‌های بزرگ که امکان آلودگی بیشتری دارند، بهتر است از دستمال‌های کوچک و بسته‌بندی‌شده استفاده شود. همچنین باید سیاست استفاده یک‌باره از دستمال‌ها رعایت شود تا از انتقال آلودگی جلوگیری گردد. در این زمینه، صرف اندکی هزینه بیشتر می‌تواند از بروز خسارات چندمیلیونی در تجهیزات و شبکه جلوگیری کند.
۷. نصب پیگتیل بدون بررسی و تمیزکاری سطح انتهایی
یکی از نقاطی که به‌راحتی در معرض آلودگی قرار می‌گیرد، سطح انتهایی کانکتورهای فیبر نوری است. این سطح ممکن است با گرد و غبار محیط، چربی دست یا آلودگی‌های دیگر آلوده شود و اگر بدون تمیزکاری نصب گردد، باعث افت شدید سیگنال، افزایش تلفات نوری و حتی بروز خرابی در محل اتصال می‌شود.
پیش از نصب هر کانکتور، باید با ابزارهای مناسب نظیر قلم‌های نوری یا دستمال‌های خاص، سطح انتهایی کانکتور بررسی و در صورت نیاز تمیز شود. استفاده از ذره‌بین یا میکروسکوپ نوری برای اطمینان از پاکی سطح اتصال، گام مهمی در حفظ کیفیت و پایداری شبکه نوری محسوب می‌شود.
فیبر نوری به عنوان زیرساخت اصلی بسیاری از شبکه‌های ارتباطی مدرن، نیازمند رعایت دقیق اصول فنی در نصب، اتصال و نگهداری است. بسیاری از مشکلات رایج در شبکه‌های نوری ناشی از بی‌توجهی به جزئیات ساده اما حیاتی هستند. تمیز نکردن فیبر، استفاده از ابزار نامناسب، خم شدن بیش از حد، و بی‌توجهی به نظافت کانکتورها تنها بخشی از عواملی هستند که می‌توانند عملکرد شبکه را مختل کنند. با رعایت دستورالعمل‌های استاندارد و جلوگیری از رفتارهای نادرست، می‌توان عمر مفید تجهیزات را افزایش داد، از افت سیگنال جلوگیری کرد و عملکرد کلی شبکه را در سطح مطلوبی حفظ نمود.
